Mit sztucznej inteligencji. Dlaczego komputery nie potrafią myśleć jak my

Czy superinteligencja naprawdę jest tuż za rogiem? Czy sztuczna inteligencja wkrótce przewyższy możliwości ludzkiego umysłu? Czy jesteśmy na drodze do stworzenia świadomych, rozumujących maszyn?

Erik Larson, przedsiębiorca z branży technologicznej i pionier badań nad przetwarzaniem języka naturalnego, zabiera czytelnika w podróż po współczesnym krajobrazie AI, pokazując, jak daleko wciąż jesteśmy od stworzenia superinteligencji i co musiałoby się wydarzyć, by to osiągnąć.

Od czasów Alana Turinga wielu entuzjastów AI utożsamia sztuczną inteligencję z ludzkim myśleniem. To poważne nieporozumienie. Obecne systemy AI bazują na rozumowaniu indukcyjnym – analizują dane i przewidują wyniki. Tymczasem ludzie nie porównują danych – formułują przypuszczenia, czerpiąc z kontekstu i doświadczenia. Nasza inteligencja to sieć domysłów opartych na wiedzy o świecie. Tego typu intuicyjnego rozumowania – nazywanego abdukcją – nie potrafimy jak dotąd zaprogramować. A to właśnie ono stanowi sedno ludzkiego rozumu i zdrowego rozsądku.

Larson ostrzega, że mit nieuchronnej superinteligencji nie tylko zaciemnia obraz rzeczywistego postępu, ale też hamuje innowacje. Zamiast badać to, czego jeszcze nie rozumiemy, skupiamy się na przereklamowanych rozwiązaniach. AI będzie dalej doskonalić się w wyspecjalizowanych zadaniach, ale jeśli naprawdę chcemy zrobić krok naprzód, musimy lepiej poznać i docenić jedyną inteligencję, którą znamy – naszą własną.

W książce znajdziemy szereg historycznych i społecznych uwarunkowań rozwoju sztucznej inteligencji, w tym logikę, inteligencję ogólną i superinteligencję widziane oczami humanisty. Zarówno czytelnicy, stawiający pierwsze kroki w dziedzinie sztucznej inteligencji, jak i profesjonaliści odnajdą tu wiedzę, która może prowadzić do lepszego zrozumienia fenomenu SI.

– dr hab. inż. Sławomir Nikiel, prof. UZ, ekspert w dziedzinach ICT/AI i mediów cyfrowych

Mit sztucznej inteligencji to obowiązkowa lektura dla każdego krytycznego umysłu. Jeśli lubisz mieć własne zdanie (niekoniecznie zgodne z hasłami marketingowymi) albo chcesz spokojnie przyjrzeć się fenomenowi AI, to ta książka jest dla ciebie. Autor przedstawia analizy i wnioski, które mimo szybko zmieniającego się krajobrazu technologicznego pozostają zaskakująco aktualne. Pytania postawione w książce aż proszą się o weryfikację i zderzenie z obecnym stanem rozwoju AI.

– inż. Tomasz Łączkowski, specjalista od AI

Sztuczna inteligencja od zawsze inspirowała ekstrawaganckie wizje, ale dziś Elon Musk i inne autorytety zapewniają nas, że te fantastyczne scenariusze wkrótce staną się rzeczywistością. Sztuczna inteligencja ma nas zniszczyć, ocalić lub przynajmniej radykalnie zmienić. W Micie sztucznej inteligencji Erik Larson ujawnia ogromną przepaść między rzeczywistymi naukowymi badaniami nad AI a dramatycznymi twierdzeniami, które na jej temat się głosi. To książka aktualna, ważna, wręcz niezbędna.

– John Horgan, autor książki Koniec nauki czyli o granicach wiedzy u schyłku ery naukowej 

Fantastyczna podróż po świecie AI – jednocześnie głęboko pouczająca i niezwykle przystępna – kwestionująca przesadzone wizje technologii, która rzekomo zrewolucjonizuje wszystko i jednocześnie zagraża naszemu istnieniu. Larson, przedsiębiorca z branży technologicznej, mający umysłowość filozofa, w nowatorski sposób bada filozoficzne i praktyczne konsekwencje AI, przypominając nam, że pragnienie czegoś nie jest tym samym co stworzenie tego.

– Todd C. Hughes, menedżer technologiczny i były urzędnik Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA)

Larson obawia się, że popełniamy jednocześnie dwa błędy: obniżamy znaczenie ludzkiej inteligencji, a jednocześnie przeceniamy to, co sztuczna inteligencja jest w stanie osiągnąć […]. Kolejnym problemem jest przyjęcie postawy bierności ze względu naszą skłonność do zakładania, że sztuczna inteligencja rozwiąże wszelkie problemy, co prowadzi do odejścia od kultywowania ludzkiej pomysłowości.

– „Wall Street Journal”

Jeśli chcesz dowiedzieć się czegoś o sztucznej inteligencji, to z kilku dobrych powodów przeczytaj tę książkę. Przede wszystkim pokazuje ona, jak kierująca się futurystyczną wyobraźnią cześć dla sztucznej inteligencji hamuje postęp, deprecjonując naszą własną ludzką inteligencję – najcenniejszą i niezastąpioną dla jakiegokolwiek przyszłego rozwoju.

– Peter Thiel

Przemyślana argumentacja […] przekonująco wykazuje, że osiągniecie ogólnej sztucznej inteligencji – inteligencji maszynowej dorównującej naszej – wykracza poza możliwości algorytmicznego uczenia maszynowego, ponieważ istnieje rozbieżność między tym, w jaki sposób ludzie i maszyny zdobywają wiedzę […]. Sztuczna inteligencja nie potrafi uwzględnić jakościowych, niemierzalnych, idiosynkratycznych i chaotycznych aspektów życia.

– Sue Halpern, „New York Review of Books”

Erik Larson przedstawia szerokie spojrzenie na dziedzinę sztucznej inteligencji – od jej początków po współczesne proroctwa o nadejściu superinteligentnych maszyn. Mit sztucznej inteligencji to pozycja wciągająca, klarowna i napisana w sposób bardzo kompetentny. Znakomita książka.

– Oren Etzioni, CEO Allen Institute for AI

Autor pisze o ludzkiej inteligencji w kontekście obecnego stanu badań nad sztuczną inteligencją oraz o tym, jak postęp w wąsko zdefiniowanych, specjalistycznych obszarach (np. jak grać w szachy) niekoniecznie oznacza, że zbliżamy się do maszyn myślących na wzór człowieka. Tak więc na nadejście rządu maszyn będziemy musieli jeszcze trochę poczekać.

– Elizabeth Obee, „Towards Data Science”

Wiara w mit sztucznej inteligencji prowadzi do znacznie poważniejszych konsekwencji społecznych niż tylko do bezsennych nocy z powodu obaw o powstanie robotów. Larson twierdzi, że mit ten negatywnie wpływa na badania w wielu dziedzinach nauki […]. Książka pojawia się w odpowiednim momencie – gdy AI osiągnęła szczyt oczekiwań i zaczyna powoli budzić rozczarowanie. Larson podważa sensowność szumu wokół AI i przedstawia spójne argumenty przeciwko koncepcji o nieuchronności i prawdziwej inteligencji maszynowej, która miałaby już rzekomo być w zasięgu ręki.

– Viraj Kulkarni, „The Wire” (Indie)

Zdecydowanie najlepsze obalenie przesadnych obietnic Kurzweila, a także nadmiernej ekscytacji tych, którzy zakochali się w najnowszej odsłonie AI – połączeniu big data i uczenia maszynowego. Dla jasności, Larson nie jest przeciwnikiem AI. Nie życzy jej porażki ani nie próbuje sabotować badań w tej dziedzinie (przeciwnie – usiłuje wyrwać ideę AI z krainy fantazji, w której obecnie AI się znajduje). […] Przenikliwa i aktualna książka.

– William A. Dembski, Evolution News

Książka Larsona jest znakomita i opowiada historię sukcesów wąskiej sztucznej inteligencji w porównaniu z porażkami silnej AI. Pokazuje również, dlaczego nie mamy podstaw, by wierzyć, że te porażki wkrótce zamienią się w sukcesy. Mit sztucznej inteligencji zawiera także ostrzeżenie, by podchodzić sceptycznie do prognoz ekspertów, oraz podkreśla, jak ważne jest posiadanie solidnej teorii dla właściwego uprawiania nauki.

– Brendan Patrick Purdy, „Law & Liberty”

[Książka] zawiera szczegółowe, szeroko zakrojone badanie historii i kulturowego znaczenia AI oraz analizuje ograniczenia współczesnego uczenia maszynowego. Larson argumentuje, że w zasadzie „nie ma dobrego naukowego powodu”, by wierzyć w mit AI […]. To chwytliwa i wciągająca pozycja, która uważnie przygląda się maszynom, których rzekomo powinniśmy się obawiać, i pokazuje, dlaczego nasze obecne narzędzia nie doprowadzą do zrealizowania się katastrofalnego scenariusza.

– Ellen Broad, „Inside Story”

[Larson] opisuje, jak powszechnie nagłaśniane nieporozumienia dotyczące inteligencji i wnioskowania skierowały badania nad AI na wąskie ścieżki, które ograniczają innowacje i odkrycia naukowe […]. Rzuca światło na wyzwania, przed którymi stoi dziś ta dziedzina, oraz pomaga czytelnikom dostrzec przesadzone twierdzenia o postępach w kierunku ogólnej sztucznej inteligencji czy punktu osobliwości.

– Ben Dickson, TechTalks

Erik J. Larson jest informatykiem, przedsiębiorcą w branży technologicznej i założycielem dwóch start-upów AI finansowanych przez DARPA. Obecnie zajmuje się podstawowymi zagadnieniami przetwarzania języka naturalnego i uczenia maszynowego. Publikował na łamach „The Atlantic” oraz w czasopismach naukowych, a także badał techniczne granice sztucznej inteligencji w ramach współpracy z inkubatorem technologicznym IC² na Uniwersytecie Teksańskim w Austin.

Spis treści

Wprowadzenie 9

Część I: Uproszczony świat

Rozdział 1.

Błędne rozumienie inteligencji 17

Rozdział 2.

Turing w Bletchley 27

Rozdział 3.

Błędna koncepcja superinteligencji 41

Rozdział 4.

Punkt osobliwości, wtedy i teraz 53

Rozdział 5.

Zrozumienie języka naturalnego 59

Rozdział 6.

AI jako technologiczny kicz 69

Rozdział 7.

Uproszczenia i tajemnice 77

Część II: Problem wnioskowania

Rozdział 8.

Nie obliczaj, analizuj 97

Rozdział 9.

Zagadki Peirce’a (i zagadka Peirce’a) 103

Rozdział 10.

Problemy z dedukcją i indukcją 115

Rozdział 11.

Uczenie maszynowe i Big Data 141

Rozdział 12.

Wnioskowanie abdukcyjne 165

Rozdział 13.

Wnioskowanie i język. Część I 197

Rozdział 14.

Wnioskowanie i język. Część II 211

Część III: Przyszłość mitu

Rozdział 15.

Mity i bohaterowie 243

Rozdział 16.

Mitologia AI wkracza do neurobiologii 251

Rozdział 17.

Neokortykalne teorie inteligencji ludzkiej 269

Rozdział 18.

Koniec nauki? 275

Podziękowania 287

Posłowie do polskiego wydania 289

Bibliografia 293

Indeks osobowy 299

Indeks rzeczowy 303