Dzięki rozwojowi nowoczesnych technologii współczesna nauka coraz szybciej się rozwija. Wyraźnie jest to widoczne w dziedzinie nauk fizycznych, w szczególności w astrofizyce i kosmologii. Szczególne miejsce w tych naukowych rozważaniach zajmuje kwestia życia na innych planetach[1]. Wśród uczonych wyróżnia się dwie odmienne postawy. Jedni naukowcy twierdzą, że życie jest powszechne we Wszechświecie, a Ziemia niczym się nie wyróżnia[2], inni zaś skłaniają się ku hipotezie precyzyjnego dostrojenia Wszechświata[3]. Ten drugi nurt prezentują m.in. Guillermo Gonzalez (astronom) oraz Jay W. Richards (filozof), autorzy książki Wyjątkowa planeta. Dlaczego nasze położenie w Kosmosie umożliwia odkrycia naukowe, w której przedstawiają naszą planetę jako wyjątkowe miejsce do życia i prowadzenia badań. Pogląd o precyzyjnym dostrojeniu Wszechświata wzbudza kontrowersje w świecie nauki[4]. Niemniej, jak zauważają autorzy, wartości stałych fizycznych ułożone są w taki sposób, aby umożliwić powstanie i rozwój życia na Ziemi, a szczególnie pojawienie się organizmów inteligentnych. Nawet minimalna zmiana np. stałej Plancka uniemożliwiłaby istnienie Wszechświata w obecnej formie, a tym samym istnienia życia, jakie znamy[5].
Gonzalez i Richards w swojej książce przedstawiają argumenty przemawiające za tym, że inteligentne życie na Ziemi jest czymś niezwykłym w skali kosmicznej, a to w połączeniu z możliwością prowadzenia badań naukowych sprawa, że Ziemię uważają za wyjątkową planetę. Warunki panujące na Ziemi oraz jej położenie względem Słońca umożliwiają rozwój życia i kształtowanie bioróżnorodności na naszej planecie. Ponadto Ziemia oferuje wszelkie zasoby, które są konieczne do powstania i utrzymania rozumnego gatunku. Autorzy książki idą jednak o krok dalej i wysnuwają wnioski, że położenie Ziemi w Kosmosie umożliwia dokonywanie odkryć w nauce, które wpływają na rozwój cywilizacji i technologii, co prowadzi do coraz bardziej zaawansowanych badań. Autorzy zwracają uwagę, że położenie naszej planety w Drodze Mlecznej pozwala na obserwacje przestrzeni międzygalaktycznej. Wyjątkowe jest jednak nie tylko przestrzenne usytuowane Ziemi, ale również czasowe umiejscowienie naszej cywilizacji, ponieważ Księżyc stopniowo oddala się od Ziemi, a człowiek pojawił się akurat w czasie, kiedy ciała niebieskie w układzie Ziemia-Księżyc-Słońce znajdują się w takiej odległości od siebie, aby możliwe było zaobserwowanie całkowitych zaćmień Słońca. Są to zjawiska szczególnie ważne, gdyż od dawna wzbudzały ciekawość kosmosu, a w czasach nowożytnych umożliwiły potwierdzenie ogólnej teorii względności Einsteina przez obserwacje Eddingtona[6]. Gonzalez i Richards przedstawiają korelację zamieszkiwalności z mierzalnością, która podkreśla, że niezwykle złożone zjawisko, jakim było pojawienie się istot inteligentnych, wymagało zaistnienia wielu specyficznych czynników, tych samych, które umożliwiają badania naukowe.
Książka spotkała się z różnorodnymi recenzjami. Zwolennicy doceniali wartość naukową, rzetelne podejście oraz wolność myśli autorów, natomiast krytycy zwracają uwagą na wątpliwość głównej myśli autorów i ich ukryty kreacjonizm.
Współczesne technologie umożliwiają coraz bardziej precyzyjne poznawanie Kosmosu. Gonzalez i Richards, bazując na takich obserwacjach, dostrzegają, że im więcej dowiadujemy się o Wszechświecie, tym bardziej możemy dostrzec wyjątkowe miejsce Ziemi w Kosmosie. Książka Wyjątkowa planeta jest bardzo dobrym opracowaniem naukowym (autorzy ujmują problem z perspektywy różnych nauk przyrodniczych) wzbogacone o treści filozoficzne, dzięki czemu lektura może zainteresować zarówno pasjonatów nauk przyrodniczych, jak i miłośników nauk humanistycznych.
Literatura
- Fred Hoyle – chemia we Wszechświecie, matematyka w ewolucji oraz odważne hipotezy, „Blog Fundacji En Arche” 2020 [dostęp 10 XII 2020].
- Gonzalez, Richards J.W., Wyjątkowa planeta. Dlaczego nasze położenie w Kosmosie umożliwia odkrycia naukowe, tłum. G. Malec, D. Sagan, „Seria: Inteligentny Projekt”, Warszawa 2021.
- Heller M., Pabjan T., Elementy filozofii przyrody, Kraków 2014.
- Janowska S., Drogę Mleczną prawdopodobnie zamieszkuje ok. 36 wysokorozwiniętych cywilizacji, „Biotechnologia.pl” 2020 [dostęp 10 XII 2020].
- Jefferys W., Review: The Privileged Planet, „Reports of the National Center for Science Education” 2008, Vol. 25, No. 1-2
- Kosarzycki R., Planet przyjaznych dla życia jest w naszej galaktyce całkiem sporo, „Puls Kosmosu” 2020 [dostęp 10 XII 2020].
- Kublicki P., Hipotetyczne życie na Wenus w kontekście abiogenezy, „W poszukiwaniu projektu” 2020 [dostęp 10 XII 2020].
- Sagan C., Błękitna kropka. Człowiek i jego przyszłość w kosmosie, tłum. Krośniak, Warszawa 1996.
[1] Por. R. Kosarzycki, Planet przyjaznych dla życia jest w naszej galaktyce całkiem sporo, „Puls Kosmosu” 2020 [dostęp 10 XII 2020]; P. Kublicki, Hipotetyczne życie na Wenus w kontekście abiogenezy, „W poszukiwaniu projektu” 2020 [dostęp 10 XII 2020]; S. Janowska, Drogę Mleczną prawdopodobnie zamieszkuje ok. 36 wysokorozwiniętych cywilizacji, „Biotechnologia.pl” 2020 [dostęp 10 XII 2020].
[2] Por. C. Sagan, Błękitna kropka. Człowiek i jego przyszłość w kosmosie, tłum. M. Krośniak, Warszawa 1996, s. 25‒27.
[3] Por. Fred Hoyle – chemia we Wszechświecie, matematyka w ewolucji oraz odważne hipotezy, „Blog Fundacji En Arche” 2020 [dostęp 10 XII 2020].
[4] Por. W. Jefferys, Review: The Privileged Planet, „Reports of the National Center for Science Education” 2008, Vol. 25, No. 1-2
[5] Por. M. Heller, T. Pabjan, Elementy filozofii przyrody, Kraków 2014, s. 194-195.
[6] Por. G. Gonzalez, J.W. Richards, Wyjątkowa planeta. Dlaczego nasze położenie w Kosmosie umożliwia odkrycia naukowe, tłum. G. Malec, D. Sagan, „Seria: Inteligentny Projekt”, Warszawa 2021, s. 31-32.