O pochodzeniu. Ujęcie filozoficzne

Seria „O pochodzeniu”

Historia myśli ludzkiej obfituje w rozmaite próby zrozumienia otaczającego nas świata przyrody. Zagadnienia, które wzbudzają w tym obszarze zapewne najwięcej kontrowersji, dotyczą pochodzenia Wszechświata, życia i człowieka. „O pochodzeniu” to trzy tomy zebranych artykułów pod redakcją Grzegorza Malca, omawiające zagadkę pochodzenia w ujęciu filozoficznym (tom 1), historycznym (tom 2) i naukowym (tom 3).

Cechą charakterystyczną całej serii jest podejście polemiczne, które pozwala czytelnikowi poznać różnorodne opinie i argumenty wybitnych uczonych prezentujących odmienne stanowiska w sprawach m.in. naturalizmu, teorii inteligentnego projektu i teorii ewolucji, a także tło historyczne toczących się debat. Na wszystkie trzy tomy składa się staranny wybór artykułów przybliżających polskiemu czytelnikowi kontrowersje dotyczące problematyki pochodzenia, która nieustannie wzbudza ogromne zainteresowanie.

Steve Clarke jest australijskim filozofem. Stopień doktora uzyskał w 1995 roku na Monash University. Obecnie prowadzi wykłady z filozofii stosowanej i etyki publicznej na Charles Sturt University oraz etyki praktycznej na University of Oxford. Napisał kilkadziesiąt artykułów zamieszczonych w czasopismach akademickich i publikacjach zbiorowych, w których podejmował zagadnienia z zakresu etyki stosowanej, psychologii moralności, bioetyki, filozofii religii i filozofii nauki. Jest autorem książki opublikowanej w serii wydawniczej „Blackwell Public Philosophy Series” – The Justification of Religious Violence [Usprawiedliwienie przemocy religijnej], a także publikacji Metaphysics and the Disunity of Scientific Knowledge [Metafizyka a rozbieżność wiedzy naukowej], która została opublikowana w serii „Avebury Series in Philosophy”. Pełni również rolę współredaktora czterech publikacji zbiorowych, między innymi wydanej w 2016 roku przez Oxford University Press książki The Ethics of Human Enhancement: Understanding the Debate [Czego dotyczy debata nad etyką ulepszania człowieka].

William A. Dembski jest amerykańskim matematykiem i filozofem polskiego pochodzenia. W 1981 roku uzyskał tytuł licencjata psychologii na University of Illinois. Dwa lata później na tej samej uczelni został magistrem statystyki. Następnie uzyskał tytuł magistra filozofii na University of Chicago. Uczony ma w swoim dorobku także dwa doktoraty – z matematyki na University of Chicago (1988 r.) i z filozofii na University of Illinois (1996 r.). W kolejnych latach odbył trzy staże podoktorskie – z matematyki (Massachusetts Institute of Technology), fizyki (University of Chicago) i informatyki (Princeton University). W latach 1996–2016 brał aktywny udział w rozwoju Discovery Institute, ośrodka zajmującego się głównie teorią inteligentnego projektu. W 1998 roku ukazała się pierwsza książka autorstwa Dembskiego zatytułowana Wnioskowanie o projekcie. Wykluczenie przypadku metodą małych prawdopodobieństw [tłum. Z. Kościuk, „Seria Inteligentny Projekt”, Fundacja En Arche, Warszawa 2021], w której przedstawił metodę wykrywania projektu w przyrodzie – filtr eksplanacyjny. Rozwinięciem tej pracy była opublikowana trzy lata później książka Nic za darmo. Dlaczego przyczyną wyspecyfikowanej złożoności musi być inteligencja [tłum. Z. Kościuk, „Seria Inteligentny Projekt”, Fundacja En Arche, Warszawa 2021]. Dopełnienie trylogii poświęconej teorii inteligentnego projektu stanowi książka Being as Communion: A Metaphysics of Information [Bycie jako relacyjność. Metafizyka informacji]. Dembski jest także współredaktorem publikacji zbiorowej Od Darwina do DNA. Debata wokół teorii inteligentnego projektu [tłum. G. Malec i D. Sagan, „Perspektywy Nauki”, Fundacja En Arche, Warszawa 2022], która zawiera teksty zarówno zwolenników, jak i krytyków teorii inteligentnego projektu. W czasie swojej bogatej kariery akademickiej prowadził zajęcia między innymi na Baylor University, Northwestern University, University of Notre Dame i University of Dallas. Obecnie zajmuje się głównie rozwojem platformy edukacyjnej, która ma ułatwić kontakt ludziom o podobnych zainteresowaniach naukowych.

Taner Edis jest amerykańskim fizykiem tureckiego pochodzenia. Tytuł licencjata uzyskał na Boğaziçi Üniversitesi. Naukę kontynuował na Johns Hopkins University, gdzie w 1994 roku uzyskał stopień doktora z dziedziny fizyki teoretycznej. Jest autorem książek The Ghost In the Universe: God in Light of Modern Science [Duch we Wszechświecie. Bóg w świetle współczesnej nauki], Science and Nonbelief [Nauka a ateizm], An Illusion of Harmony: Science and Religion in Islam [Iluzja harmonii. Nauka i religia w islamie]. Jego ostatnia książka – Weirdness! What Fake Science and the Paranormal Tell Us About the Nature of Science [Zadziwiające! Co fałszywa nauka i zjawiska paranormalne mówią nam o naturze nauki?] – została opublikowana w 2021 roku. Edis napisał także kilkadziesiąt artykułów z zakresu fizyki, filozofii i historii nauki. Interesuje się szczególnie kwestią relacji zachodzących pomiędzy nauką a religią. Przekład jego artykułu Dlaczego „teoria inteligentnego projektu” jest bardziej interesująca niż tradycyjny kreacjonizm został opublikowany w czasopiśmie „Filozoficzne Aspekty Genezy” [DOI: 10.53763/fag.36]. Edis należy do grona uczonych, którzy wypowiedzieli się w głośnej książce Dlaczego jesteśmy ateistami. Obecnie pracuje na stanowisku profesora fizyki w Truman State University, gdzie prowadzi zajęcia między innymi z mechaniki kwantowej, kosmologii, mechaniki statystycznej i metod matematycznych fizyki.

Jeffrey Koperski jest amerykańskim filozofem. Studiował inżynierię elektryczną na University of Dayton. W 1994 roku uzyskał tytuł magistra filozofii na Ohio State University, a następnie, na tej samej uczelni, stopień doktora. Od 1997 roku prowadzi zajęcia na Saginaw Valley State University. Napisał dwie książki: The Physics of Theism: God, Physics, and the Philosophy of Science [Fizyka teizmu. Bóg, fizyka i filozofia nauki] i Divine Action, Determinism, and the Laws of Nature [Działanie Boga, determinism i prawa przyrody]. Jest także współredaktorem publikacji zbiorowej Abrahamic Reflections on Randomness and Providence [Losowości i opatrzności. Rozważania abrahamowe]. Napisał również kilkadziesiąt artykułów, z których dwa ukazały się w polskich czasopismach: Divine Action and the Laws of Nature: A Reply to Łukasiewicz [Działanie Boga i prawa przyrody. Odpowiedź Łukasiewiczowi], „Roczniki Filozoficzne” [DOI: 10.18290/rf20683-6]; Does Physics Forbid Libertarian Freedom? [Czy fizyka wyklucza wolność libertariańską?], „Filozoficzne Aspekty Genezy” [DOI: 10.53763/fag.2022.19.1.193]. Koperski zajmuje się filozofią nauki, filozofią religii oraz metafizyką i etyką.

Robert A. Larmer jest kanadyjskim filozofem. W 1985 roku uzyskał stopień doktora na University of Ottawa. Rok później został zatrudniony na University of New Brunswick, gdzie pracuje do dziś (obecnie pełni funkcję kierownika Wydziału Filozofii). Prowadzi wykłady z etyki biznesu, etyki medycznej, etyki środowiskowej oraz filozofii starożytnej i nowożytnej. Głównym przedmiotem jego zainteresowania jest filozofia religii. W przeszłości był członkiem Canadian Philosophical Association i Evangelical Philosophical Society. Obecnie jest przewodniczącym Canadian Society of Christian Philosophers. Larmer otrzymał jedną z nagród ufundowanych przez Oxford University i Fundację Templetona. Napisał artykuł Ethical Investing: A Reply to William Irvine [Etyczne aspekty inwestowania. Odpowiedź na artykuł Williama Irvine’a], który został wyróżniony w konkursie Anbar Citation of Excellence. Jest autorem książek The Legitimacy of Miracle [Wiarygodność cudu] oraz Dialogues on Miracle [Dialogi o cudzie]. Uczony jest także autorem artykułu Theistic Evolution: Scientific, Philosophical and Theological Concerns [Naukowe, filozoficzne i teologiczne problemy teistycznego ewolucjonizmu], który został opublikowany w czasopiśmie „Filozoficzne Aspekty Genezy” [DOI: 10.53763/fag.2021.18.8].

Stephen C. Meyer jest amerykańskim historykiem nauki i filozofem nauki. W 1981 roku uzyskał tytuł licencjata geofizyki na Whitworth College (ob. Whitworth University) w Spokane. W kolejnych latach pracował w wyuczonym zawodzie w międzynarodowej korporacji Atlantic Richfield Company w Dallas. W 1986 roku podjął studia na University of Cambridge, po których uzyskał stopień doktora historii nauki i filozofii nauki. Następnie został zatrudniony jako wykładowca filozofii w Whitworth College, gdzie spędził dwanaście lat. W międzyczasie pracował również na Palm Beach Atlantic University na Florydzie, a w 2002 roku oficjalnie stanął na czele Center for Science and Culture, ośrodka należącego do Discovery Institute. W 2009 roku ukazała się pierwsza książka Meyera zatytułowana Podpis w komórce. DNA i świadectwa inteligentnego projektu [tłum. J. Chojak-Koźniewska, „Seria Inteligentny Projekt”, Fundacja En Arche, Warszawa 2021]. Praca ta została uznana za Książkę Roku przez czasopismo „The Times Literary Supplement”, a magazyn „World” przyznał jej autorowi tytuł Człowieka Roku 2009. W 2013 roku ukazała się jego druga książka zatytułowana Wątpliwość Darwina. Kambryjska eksplozja życia jako świadectwo inteligentnego projektu [tłum. A. Baranowski, „Seria Inteligentny Projekt”, Fundacja En Arche, Warszawa 2021]. Meyer jest także jednym z redaktorów obszernej pracy zbiorowej Theistic Evolution: A Scientific, Philosophical, and Theological Critique [Teistyczny ewolucjonizm. Krytyka naukowa, filozoficzna i teologiczna] oraz autorem kilku tekstów zawartych w tej książce. Obecnie kieruje Center for Science and Culture i aktywnie rozwija teorię inteligentnego projektu.

Del Ratzsch jest amerykańskim filozofem. Stopień doktora filozofii uzyskał na University of Massachusetts. Napisał kilka książek, między innymi The Battle of Beginnings: Why Neither Side Is Winning the Creation-Evolution Debate [Bitwa o początki. Dlaczego żadna strona sporu ewolucjonizmu z kreacjonizmem nie może przechylić szali zwycięstwa na swoją stronę]; Nauka i jej granice. Nauki przyrodnicze z perspektywy chrześcijańskiej [tłum. P. Bylica, „Summa”, Fundacja Prodoteo, Warszawa 2021]; Przyroda, projekt i nauka. Teoria projektu w naukach przyrodniczych [tłum. J. Zon, „Perspektywy Nauki”, Fundacja Prodoteo, Warszawa 2021], a także kilkadziesiąt artykułów. Przekład jednego z nich ukazał się w czasopiśmie „Filozoficzne Aspekty Genezy”: Teologia naturalna, naturalizm metodologiczny i „żółwie do samego dołu” [DOI: 10.53763/fag.2016.13.128]. Ratzsch specjalizuje się w filozofii nauki. Szczególnie interesuje go zagadnienie relacji między nauką a religią. Obecnie jest zatrudniony na stanowisku profesora filozofii w Calvin College.

Grzegorz Malec jest absolwentem studiów filozoficznych na Uniwersytecie Zielonogórskim. Napisał rozprawę doktorską na temat „Spory o plagiat darwinowskiej teorii ewolucji”. Wygłosił referaty na kilkudziesięciu konferencjach naukowych, napisał kilkanaście artykułów i kilka recenzji. Zajmuje się także tłumaczeniami tekstów filozoficznych, historycznych i naukowych. Obszar jego głównych zainteresowań to filozofia i historia nauki (zwłaszcza historia ewolucjonizmu i postać Karola Darwina). Interesuje się także teorią inteligentnego projektu, którą uważa za wartościową próbę wyjaśnień pochodzenia i rozwoju życia na Ziemi.

Prof. dr hab. Kazimierz Jodkowski, filozof nauki. W latach 1969–1974 studiował filozofię przyrody na Katolickim Uniwersytecie, przez parę miesięcy pracował na KULu, od 1975 do 1996 roku pracował na Uniwersytecie Marii Curie–Skłodowskiej, a od 1995 do 2019 roku na Uniwersytecie Zielonogórskim i od tego roku jest na emeryturze. W 1983 roku zdobył stopień doktora, a w 1992 roku – doktora habilitowanego, oba stopnie z filozofii nauki. W 2000 roku Prezydent RP nadał mu tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych w dziedzinie filozofia. Zainteresowania: filozofia nauki i filozofia przyrody, zwłaszcza uhistoryczniona filozofia nauki oraz filozoficzno-metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm-kreacjonizm i ewolucjonizm-teoria inteligentnego projektu. Jest autorem 4 monografii i ponad 150 artykułów.

Ta ważna książka porusza filozoficzne aspekty teorii inteligentnego projektu. Obejmuje przekłady z języka angielskiego siedmiu znakomitych artykułów lub rozdziałów monografii, których autorami są wybitni filozofowie. Udany dobór prac i ich autorów pozwala czytelnikowi z niesłabnącym zainteresowaniem śledzić debatę wokół problematyki pochodzenia, zwłaszcza pochodzenia informacji biologicznej. Uwzględnione są ważne kwestie z zakresu filozofii nauki i filozofii przyrody jak również implikacje światopoglądowe i społeczne. Debata jest przedstawiona w sposób syntetyczny i nadzwyczaj przystępny, również dla laików. Książka wpisuje się nurt nowej rewolucji naukowej odrzucającej naturalizm ewolucjonistyczny. – prof. dr hab. Marian Wnuk

„O pochodzeniu” jest szczególną i wartą polecenia publikacją. Siedmiu znanych filozofów podejmuje w niej coraz częściej dyskutowany problem dopuszczalności w nauce wyjaśnień odwołujących się do przyczyn innych niż naturalne.  A robią to w sposób niestandardowy – bez ulegania powszechnie przyjętemu poglądowi, zgodnie z którym w nauce dopuszczalne są jedynie wyjaśnienia odwołujące się do przyczyn naturalnych.  Pytają zatem o to, czy za pomocą kategorii przypadku i konieczności da się wyjaśnić zachodzenie wszystkich zjawisk w przyrodzie. Lektura nie tylko dla naukowców! – dr hab. Krzysztof J. Kilian, prof. UZ