Zgodnie z materializmem naukowym ślady projektu w świecie przyrody są jedynie iluzją, na którą jesteśmy podatni w wyniku rozwoju ewolucyjnego. Materializm naukowy wyklucza wszelką celową sprawczość i intencjonalność nie tylko w przyrodzie, ale także w przypadku ludzi, redukując nas do nieposiadających celów ani dążeń podmiotów, których zachowania determinuje biologia. Jak pogodzić to z ideą przedsięwzięcia naukowego, które z założenia opiera się na planowaniu eksperymentów i racjonalnym dążeniu naukowców do wyjaśniania zjawisk i procesów?
Angus Menuge staje w obronie ugruntowanego pojęcia sprawczości odrzucanego przez eliminatywizm i naturalizm, odsłaniając powiązania między filozofią umysłu, teleologią i teorią inteligentnego projektu. Autor pokazuje, że istnienie nieredukowalnej złożoności w przyrodzie stanowi wyzwanie dla redukcjonizmu nie tylko w biologii, lecz także w psychologii, i udowadnia, że psychologia darwinowska, taka jak ją proponują Dawkins, Dennett i Pinker, nie potrafi wyjaśnić ani uzasadnić racjonalności myśli i działań ludzkich. Jako filozof i informatyk Menuge daje odpór materializmowi naukowemu, pokazując, że próby pozbycia się z nauki wymiaru teleologicznego zawsze kończą się jej niespójnością.
| Tytuł: | Sprawczość na cenzurowanym. Materializm a racjonalność nauki |
| Autor: | Angus Menuge |
| Tłumacz: | Aleksander Gomola | Rok wydania: | 2023 | Liczba stron: | 272 |
| Oprawa: | Miękka |
| Format: | 160x230 |
| ISBN: | 978-83-67363-44-0 (oprawa miękka) |
Przedmowa Michaela Ruse’a 9
Wprowadzenie 11
Rozdział 1. Podniebne haki i dźwigi: wyzwanie redukcjonizmu 25
Rozdział 2. Mocny redukcjonizm sprawczości: materializm a racjonalność nauki 57
Rozdział 3. Słaby redukcjonizm sprawczości: nauka a racjonalność materializmu 99
Rozdział 4. Przynęta z zamianą: pośredniość a jedność biologiczna 139
Rozdział 5. Alchemia umysłu: pośredniość a jedność psychiczna 179
Rozdział 6. Wyjście poza istoty skinnerowskie: obrona argumentu Lewisa-Plantingi przeciwko naturalizmowi ewolucyjnemu 205
Rozdział 7. Intencjonalność, informacja i przesunięcie: zasadność projektu 235
Rozdział 8. Nauka a chrześcijaństwo: dogmatyzm a dialog 259
Bibliografia 293
Indeks osobowy 201
Indeks rzeczowy 305
Jeszcze sto lat temu uczeni uważali, że nauka to przedsięwzięcie obiektywne, oparte na gromadzeniu danych empirycznych i wyciąganiu na tej podstawie wniosków, które przeradzają się w teorie. Dziś jednak wiemy, że to nie fakty, ale przede wszystkim ich interpretacje prowadzą do rozwoju nauki.
Największe rewolucje w historii nauki zaszły dzięki wybitnym jednostkom, które wykazały się postawą krytyczną wobec powszechnie obowiązujących poglądów. Kopernik nie przyjął geocentryzmu Ptolemeusza, Einstein odrzucił to, co dzisiaj określamy mianem fizyki klasycznej, a Darwin nie zgodził się z tym, co w jego czasach nazywano biblijnym poglądem o niezmienności gatunków.
Seria Perspektywy Nauki pokazuje, że nauka nie jest przedsięwzięciem jednolitym, że to raczej kolaż rozmaitych poglądów, hipotez i idei. Będziemy w niej przedstawiać oryginalne poglądy uczonych, którzy wykraczają poza utarte szlaki i przedstawiają czytelnikowi zupełnie nowe perspektywy w nauce.
Odkrycie w nauce polega na tym, że widząc to, co wszyscy inni, dostrzega się to, czego nikt nie zauważył. – Albert Szent-Györgyi, laureat Nagrody Nobla
Angus Menuge
Profesor filozofii na Concordia University i dyrektor The Cranach Institute. Główne obszary jego zainteresowań to filozofia umysłu, historia i filozofia nauki oraz relacja między nauką i religią.
Michael Ruse
Profesor filozofii. Zajmuje się filozofią i historią biologii. Jest autorem ponad 20 książek, m.in. Atheism: What Everyone Needs to Know.
W tej niesłychanie wnikliwej książce Menuge, odwołując się do teorii inteligentnego projektu, rozprawia się w systematyczny sposób z naukowymi i filozoficznymi podstawami materializmu. Choć jak na razie materializm ma w świecie naukowym status ortodoksji, ostry atak, który przypuszcza na niego autor, sygnalizuje nadciągającą, kolosalną zmianę. – William Dembski, autor książek Wnioskowanie o projekcie i Nic za darmo
Angus Menuge w niezwykle klarowny i błyskotliwy sposób obnaża w swojej książce filozoficzną niespójność materializmu. Rozprasza opary mgły, by pokazać, że wszechświat zawiera nie tylko materię i energię; są w nim także podmioty sprawcze. – Michael Behe, Lehigh University
Ta książka idzie zdecydowanie pod prąd naturalizmu i materializmu dominujących we współczesnej filozofii. Przedstawia świat jako przeniknięty celowością. Wszyscy czytelnicy mogą wziąć udział w tym śmiałym przedsięwzięciu i to w znakomitym celu. – Paul K. Moser, Loyola University, Chicago
